Radhikasantwanam (राधिकासांत्वनम)

मुद्दुपलनी ही अठराव्या शतकातील राजे प्रतापसिंह यांची भोगपत्नी. ती देवदासी होती. तिने ‘राधिका सांत्वनमु’ हे तेलुगू भाषेतील काव्य रचलं. त्या काव्याचा मराठी भावानुवाद डॉ. शंतनू अभ्यंकर यांनी केला आहे, ‘राधिकासांत्वनम्.’ राधा-कृष्ण आणि राधा-इला यांचा शृंगार, श्रीकृष्ण इलेमध्ये रममाण झाल्यामुळे रुसलेली राधा आणि तिचा रुसवा काढण्यासाठी कृष्णाने केलेली मनधरणी, असं या काव्याचं ढोबळ स्वरूप आहे. राधा-कृष्ण आणि कृष्ण-इला यांच्या शृंगाराचं मुक्तपणे केलेलं वर्णन हे या काव्याचं प्रमुख वैशिष्ट्य आणि अठराव्या शतकात एखाद्या स्त्रीने असं वर्णन करावं, ही विशेष बाब, या काव्यातून जाणवते. इला आणि कृष्णाचा विवाह होतो, त्यांच्या पहिल्या रात्रीचंही वर्णन यात येतं. त्यानंतरही कृष्ण आणि इलेच्या रंगलेल्या शृंगाराची वर्णनं येतात. इकडे राधा मात्र झुरत असते. तिच्याही शरीरात कामाग्नी भडकलेला असतो; पण नंतर कृष्ण तिच्याकडे आल्यावर राधा-कृष्णाची कामक्रीडाही रंगते. इला ही नवयौवना आणि राधा ही कामानुभवी स्त्री. श्रीकृष्णाच्या त्या दोघींबरोबरीच्या कामक्रीडेतून नवोढेच्या आणि अनुभवी स्त्रीच्या कामक्रीडेतील फरक मुद्दुपलनी दर्शवते. राधा-कृष्ण आणि राधा-इला यांच्या कामक्रीडेचं रसाळ वर्णन असलेलं काव्य.