-
Sapienscha Janak : Yuval Noha Harari (सेपियन्सचा जनक युवाल नोआ हरारी)
युवाल नोआ हरारी याने मानवाच्या उत्क्रांतीपासून ते त्याच्या भविष्यातील तंत्रज्ञानापर्यंतच्या आपल्या विचारांनी जगाला हादरवून टाकले आहे. त्याच्या प्रत्येक पुस्तकाने वाचकांना विचार करण्यास प्रवृत्त केले आहे. त्याची 'सेपियन्स', 'होमो डेअस' आणि '21 लेसन्स फॉर द 21" सेंच्युरी' ही पुस्तके माणसाच्या जीवनाचा अभ्यास करतात. त्याच्या या अभ्यासपूर्ण चरित्रात त्याची जडणघडण, निसर्गाने त्याच्यावर केलेल्या अन्यायावर त्याने मिळविलेला विजय, त्याचे तत्त्वज्ञान आणि त्याच्या जागतिक दृष्टिकोनाला आकार देणारे निर्णायक क्षण यांचा शोध घेण्याचा प्रयत्न केला आहे. त्याच्या सर्वाधिक विकल्या गेलेल्या पुस्तकांमागील प्रेरणा, मानवी इतिहासावरील त्याचे प्रतिबिंब आणि पुढे येणाऱ्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी तो सुचवत असलेले मार्ग मांडण्याचा प्रयत्न केला आहे. इतिहासकाराबरोबरच व्यक्तिगत बाजू म्हणजे शाकाहारी, ध्यान करणारा आणि या गुंतागुंतीच्या जगात स्पष्टतेचा पुरस्कार करणारा हरारी, तुम्हाला या चरित्रातून दिसेल. तरुण पिढीचा आयकॉन असलेल्या हरारीचे हे चरित्र निव्वळ एका यशस्वी व्यक्तीचे नसून, ते एका विचारवंताची जडणघडण उलगडणारे आहे. अरविंद व्यं. गोखले (ज्येष्ठ संपादक)
-
Born A Crime (बॉर्न अ क्राइम)
भिन्न वंशाच्या-वर्गाच्या स्त्री-पुरुषांमध्ये घडणाऱ्या शरीर-संबंधांवर प्रतिबंध घालणारा एक कायदा एकेकाळी दक्षिण अफ्रिकेत अंमलात आणला होता. परिणामी अशा जोडप्यांची मुलं या कायद्यामुळे गुन्हेगार म्हणूनच जन्माला यायची. अशा परिस्थितीत एका आग्रही, व्यवस्थेला फाट्यावर मारणाऱ्या कृष्णवर्णीय तरुणीने आपल्या युरोपियन गोऱ्या प्रियकरासोबत एक निर्णय घेतला... मुलाला जन्म देण्याचा आणि ते मूल एकटीने वाढवायचा. तिने जाणतेपणी, ठरवून हा गुन्हा केला आणि त्यातून ‘ट्रेवर नोआ' जन्माला आला. अशा परिस्थितीत वाढतानाचे ट्रेवर नोआचे अनुभव आणि असं मूल पदरी असताना, त्याला वाढवतानाची त्याच्या आईची उडणारी त्रेधातिरपिट याची भेदक, मजेशीर, स्पष्ट कथा म्हणजे ‘बॉर्न अ क्राइम' हे हृदयस्पर्शी आत्मचरित्र होय. मुख्य म्हणजे दक्षिण आफ्रिकेतलं वातावरण कितीही क्रूर असलं तरी या दोघांच्या नात्यामुळे ही गोष्ट एका उंचीवर पोहोचते. वर्ग, वर्ण, लिंग याबद्दलची आपली समज अधिक गहिरी होते. म्हणूनच हे आत्मचरित्र प्रत्येकाने वाचलंच पाहिजे...
-
Glokal Lekhika (ग्लोकल लेखिका)
आपल्या सुशिक्षित सुसंस्कृत समाजात अजूनही जगातील साहित्याबद्दल, सांस्कृतिक वैविध्याबद्दल आणि सामाजिक जीवनशैली आणि भावविश्वाबद्दल खूप कुतूहल आहे. तितकेच किंवा त्याहूनही अधिक कुतूहल आहे लेखिका, महिला कलाकार, महिला नाटककार यांच्याबद्दल अधिक कुतूहल असण्याचे कारण गेली सुमारे दीड-दोनशे वर्षं या साहित्य- कला विश्वावर वर्चस्व आणि प्रभुत्वसुद्धा पुरुष लेखक- नाटककारांचे राहिले आहे. जगभर, अगदी भारतात, आफ्रिकेत व चीन- जापानमध्येसुद्धा. ही ' पुरुषी प्रभुत्ववादी' साहित्य चौकट संजीवनी खेर यांनी एकप्रकारे मोडली आहे. त्यातूनच हा 'ग्लोकल लेखिका' प्रकल्प त्यांनी सुदेश हिंगलासपूरकर यांच्या मदतीने सिद्धीस नेला आहे. - कुमार केतकर